Rezerwa na odprawy emerytalne jest jedną z rezerw, którą w myśl ustawy o rachunkowości, jednostka jest zobowiązana tworzyć. Dlatego też rezerwa na odprawy emerytalne – obok rezerwy na odprawy rentowe i nagrody jubileuszowe – jest jedną z najczęściej tworzonych.
MSR 19, KSR 6 oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” zalecają, aby rezerwa na odprawy emerytalne wyceniana była tzw. metodą prognozowanych świadczeń jednostkowych, zwaną również metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy. Powyższe standardy zalecają również, aby rezerwa na odprawy emerytalne wyceniana była w profesjonalnym biurze aktuarialnym i była dokonana przez aktuariusza.
Rezerwa na odprawy emerytalne jest ustalana na dzień bilansowy jako suma rezerw dotyczących poszczególnych pracowników danej jednostki. Rezerwa na odprawy emerytalne nie powinna być przedstawiana jako zsumowane dane przedstawiające wartości średnie – wyznaczona w ten sposób rezerwa na odprawy emerytalne może powodować znaczne jej niedowartościowanie.
Rezerwa na odprawy emerytalne wyliczana jest po uwzględnieniu poniższych czynników:
– wysokość poszczególnych odpraw emerytalnych,
– prawdopodobieństwo przejścia na rentę,
– prawdopodobieństwo zgonu,
– prawdopodobieństwo wypłaty przyszłego świadczenia emerytalnego.
Jednostki, które tworzą rezerwy na odprawy emerytalne czy rentowe tylko w oparciu o Kodeks Pracy uważają często, że np. rezerwa na odprawy emerytalne jest bilansowo nieistotna. Jednak aby się o tym przekonać, rezerwa na odprawy emerytalne powinna być wyceniona przez biegłego aktuariusza.
Należy również pamiętać o tym, iż wielkość odprawy emerytalnej może być przez jednostkę w nieograniczony sposób podwyższana. Im wyższa jest zatem wysokość odprawy emerytalnej, tym wyższa rezerwa na odprawy emerytalne.
Przykładowo dla pracowników samorządowych, w myśl postanowień Artykułu 38 Ustawy o pracownikach samorządowych, wysokość odprawy emerytalnej jest wyższa niż nakazuje to Kodeks Pracy i uzależniona jest od okresu zatrudnienia. Wspomniany artykuł brzmi:
„W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:
1) po 10 latach pracy – dwumiesięcznego wynagrodzenia,
2) po 15 latach pracy – trzymiesięcznego wynagrodzenia,
3) po 20 latach pracy – sześciomiesięcznego wynagrodzenia.”
Powyższe wynagrodzenie oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy